Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.
Erişkin Still hastalığı, çocukluk yaş grubunda görülen artritin sistemik başlangıçlı formunun erişkinlerde (16 yaşından büyük) görülen şeklidir.
Erişkinlerde Still hastalığı nadir görülür ve kadın-erkek eşittir. En sok görüldüğü yaş 30 yaş civarıdır.
Hastalığın nedeni bilinmemektedir. Özellikle enfeksiyon ajanları suçlanmıştır ama tam kanıt elde edilememiştir.
Klasik Still hastalığı üçlemesi yüksek ateş, deri döküntüsü ve artrittir. Ateş bazen çok yüksek değerlere çıkar bazen de tamamen normal olur. Hastaların %95’inde görülmektedir. Günlük ateş farkı bazen 4-5 derece olabilir. Bu tür ateşe “quotidian ateş” denir. Deri döküntüsü özellikle ateşin yüksek olduğu saatlerde görülür, genellikle de akşam-gece saatlerinde olur. Ateş düşünce kendiliğinden solar. Gövdede, kol ve bacakların gövdeye yakın kısımlarında daha sıklıkla görülür. Alerjik deri döküntüsüne benzer bir görünümü vardır. Eklem ağrısı hemen hemen her hastada görülür, Yine hastaların %95’inde eklemde iltihap (artrit) hali görülmektedir. En sık el bileği ekleminde rastlanır. Zamanla simetrik hale gelir. Omuz ve kalça ekleminin tutulması kötü gidiş göstergesidir. Artrit sık sık nüks eder.
Yaygın kas ağrısı, lenf nodlarında şişme (çocukluk çağındaki kadar sık değildir), boğaz ağrısı, karın ağrısı, bazen göğüs ağrısı gibi yakınmalar da görülür. Boğaz ağrısı önemli yakınmalardan biridir. Muayenede özel bir durum olmamasına karşın boğaz ağrısı şiddetlidir.
Still hastalığında tanı koydurucu spesifik bir test olmamakla birlikte özellikle sedimentasyondaki yüksek değerler çok dikkat çekicidir. Yine CRP, lökosit yüksekliği saptanır. Kronik hastalık anemisi gözlenebilir. Hastalarda anemi (kansızlık) olmasına rağmen çok yüksek ferritin değerlerine rastlanır. Kanda ferritin değerlerinin yükselmesine neden olan birkaç hastalıktan biridir. Bu anlamda ferritin takibi de önemlidir. Hastalığın aktivitesini de gösterebilir.
Karaciğer testlerinde geçici yükseklikler görülebilir. ANA ve RF genellikle negatiftir ama pozitif olduğunda tanıda karmaşaya neden olabilir.
Uzun süreli eklem tutuluşu olursa ankiloz gelişebilir.
Tedavide yine birinci seçenek ilaç kortizondur. Beraberinde aspirin de kullanılmalıdır. Kortizon başlangıçta yüksek doz başlanır ve zamanla klinik bulgulara göre yavaşça azaltılmalıdır. Tedaviyi erken kesmek ve ilaç dozunu çabuk azaltmak nükslere neden olur. Hastalığın doğasında nüksler sıktır.
İnatçı eklem iltihabında immunsupresifler faydalı olur.
12 aydan daha uzun süren tekrarlamalar kronikleştiğini gösterir.
Büyük eklem tutuluşu olanlarda, deri döküntüsünün belirgin olduğu hastalarda, çok sayıda eklemin tutulduğu ve kronik vakalarda prognoz kötüdür.
Sigara, alkol, doğum kontrol hapı kullanmak, aşılar, kan transfüzyonu, bademcik operasyonu ve stres Still hastalığını alevlendirir.