Takayasu Arteriti

Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.

Takayasu arteriti nedir?

Takayasu arteriti, aort (kalpten çıkan en büyük atardamar) ve ondan ayrılan büyük damarları etkileyen kronik inflamatuar bir hastalıktır.

• Damar duvarında iltihaplanma (vaskülit) gelişir ve zamanla damarların daralmasına veya tıkanmasına yol açar.
• Hastalığın ilerlemesiyle organlara giden kan akışı azalır ve çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkar.
• Diğer isimleri arasında “nabızsızlık hastalığı”, “aortik-ark sendromu” ve “oklüziv trombo-aortopati” yer alır.

Kimler risk altındadır?

• Genellikle genç kadınları etkiler.
• Tanı yaşı ortalama 30-32 olsa da, hastalık genellikle 10-24 yaşları arasında başlar.
• Asyalı kadınlarda Avrupalılara göre daha sık görülür.

Takayasu arteritinin belirtileri

Hastalık erken evrede belirsiz ve özgün olmayan belirtilerle seyreder, bu yüzden teşhisi gecikebilir.

Erken dönem belirtileri (nabızsızlık öncesi dönem)

• Hafif ateş, halsizlik ve yorgunluk
• Kas ve eklem ağrıları
• Kansızlık (anemi)
• Kilo kaybı
• Baş ağrısı
• Bazen burun kanaması, nefes darlığı, kanlı balgam, mide bulantısı ve karın ağrısı

İleri dönem belirtileri (nabızsızlık dönemi)

Hastalığın ilerlemesiyle damarlarda daralma veya tıkanıklık nedeniyle organlara giden kan akışı azalır ve daha belirgin belirtiler ortaya çıkar.

• Kollarda ve bacaklarda yürürken ağrı ve uyuşmalar
• Baş dönmesi ve bayılma (özellikle ani pozisyon değişiklikleriyle tetiklenebilir)
• Raynaud fenomeni (soğuğa maruz kaldığında parmaklarda solukluk, morarma ve kızarma şeklinde renk değişimi)
• Görme bozuklukları (çift görme, kısa süreli görme kaybı, gözde sürekli kızarıklık)
• Boyun damarlarında ağrı (karotodinia)
• Beyine giden damarların etkilenmesi sonucu sara nöbetleri veya felçler gelişebilir
• Böbrek damarlarının daralması nedeniyle şiddetli hipertansiyon
• Aort ve akciğer damarlarının etkilenmesiyle kalp yetmezliği, nefes darlığı ve pulmoner arter darlığı gelişebilir

Takayasu arteritinin tanısı nasıl konur?

Tanıda en önemli yöntem anjiyografi olup, damar tutulumunun tipini ve yaygınlığını belirlemek için kullanılır.

Tanıyı destekleyen testler:

• Sedimentasyon ve CRP yüksekliği (iltihap belirteçleri)
• Lökosit artışı (enfeksiyon olmadan bağışıklık sisteminin aşırı tepkisini gösterir)
• Kan basıncı ölçümü (kan basıncının bir kolda diğerine göre belirgin şekilde farklı olması)

Takayasu arteritinin tedavisi

Hastalığın tedavisinde erken teşhis çok önemlidir. Tedavi ne kadar erken başlanırsa, damar hasarı ve komplikasyonlar o kadar önlenebilir.

İlaç tedavisi

1. Kortikosteroidler (kortizon)
   • Hastalığın aktif döneminde iltihabı kontrol altına almak için kullanılır.
2. Bağışıklık baskılayıcı ilaçlar (immünsüpresifler)
   • Azatioprin, metotreksat, mikofenolat mofetil gibi ilaçlar kullanılır.
3. Damar genişletici ilaçlar ve aspirin
   • Kan akışını artırmak ve pıhtılaşmayı önlemek için ek olarak verilebilir.

Cerrahi müdahale

• İleri evrelerde by-pass operasyonları gerekebilir.
• Ancak ameliyat, hastalığın aktif iltihaplı döneminde yapılmamalıdır çünkü yeni takılan damar hızla tıkanabilir.
• By-pass operasyonları için en uygun zaman, hastalığın iltihaplı evresinin tamamlanıp stabil hale geldiği dönemdir.

Sonuç

Takayasu arteriti, genç kadınlarda görülen ciddi ve kronik bir damar hastalığıdır.

• Erken teşhis ve tedavi ile damar daralmaları önlenebilir ve komplikasyon riski azaltılabilir.
• Hastalar düzenli doktor kontrolüne gitmeli ve ilaçlarını aksatmamalıdır.
• İlerlemiş vakalarda cerrahi müdahale bir seçenek olabilir ancak zamanlaması çok önemlidir.

Takayasu arteriti olan hastalar, uzun vadeli takip ve düzenli tedavi ile sağlıklı bir yaşam sürdürebilir.