Ankilozan Spondilit – Omurga Romatizması

Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.

Ankilozan Spondilit Nedir?

Ankilozan Spondilit (AS), en sık görülen omurga romatizması türlerinden biridir. Romatizmal hastalıklar grubuna giren bu kronik rahatsızlık, öncelikli olarak omurgayı ve bazı durumlarda çevresel eklemleri etkileyen iltihabi bir hastalıktır.

Ankilozan Spondilitin Nedenleri Nelerdir?

Ankilozan spondilitin bilinen tek nedeni genetik yatkınlıktır.

• HLA-B27 adı verilen gen ile ilişkilidir.
• Herhangi bir dış faktör hastalığı başlatan veya kolaylaştıran bir etkiye sahip değildir.
• Dünya genelinde beyaz ırka mensup bireylerin yaklaşık %10’unda HLA-B27 pozitiftir, ancak bunların yalnızca %2’sinde hastalık gelişir.

Ankilozan Spondilit Kimlerde Görülür?

• Erkeklerde kadınlara oranla 3 kat daha sık görülür.
• En sık 16-20 yaş arasında başlar.
• Genç bireylerde bel ağrısı genellikle travmaya veya zorlanmaya bağlandığı için teşhis edilmesi gecikebilir.

Ankilozan Spondilit Belirtileri Nelerdir?

• Bel ve kalça ağrısı: Genellikle bir gün sağda, bir gün solda hissedilir.
• Sabah tutukluğu: Sabahları yataktan kalkarken zorluk yaşanır.
• Omurga bölgesinde ağrı: Zamanla sırt ve boyun bölgesine doğru yayılabilir.
• Topuk ve ayak tabanında ağrı: Sabahları yere basmada güçlük çekilebilir.
• Eklemlerde şişlik ve hareket kısıtlılığı: Daha çok diz ve ayak bileğinde görülür.
• Göz iltihabı (Üveit): Gözde kızarıklık, ağrı ve bulanık görme gibi belirtilerle ortaya çıkar.
• Göğüs kafesi hareketlerinin azalması: Akciğer kapasitesinin sınırlanmasına ve solunum problemlerine neden olabilir.

Ankilozan Spondilitte Eklemler ve Omurga Dışında Başka Organlar Etkilenir mi?

Ankilozan Spondilit Tanısı Nasıl Konur?

Ankilozan spondilit teşhisi koyabilmek için romatoloji uzmanı tarafından bazı testler uygulanır:

• Fizik muayene ve hasta öyküsü
• Omurga ve leğen kemiği röntgeni
• İleri görüntüleme yöntemleri (MR, BT)
• Kan tahlilleri ve HLA-B27 testi

Genç yaşta başlayıp sabahları artan bel ağrısı olan bireylerin romatolog muayenesinden geçmesi gerekir.

Ankilozan Spondilit ile Kireçlenme Aynı Mıdır?

Hayır.

• Ankilozan spondilit iltihaplı bir romatizmadır ve genç yaşlarda başlar.
• Spondiloz (kireçlenme) ise yaşa bağlı olarak gelişir ve genellikle ileri yaşlarda ortaya çıkar.

Ankilozan Spondilit Genetik Midir?

• AS’li bireyler, HLA-B27 genini taşıdıkları takdirde bu yatkınlığı çocuklarına aktarabilir.
• Ancak genin geçmesi, hastalığın mutlaka ortaya çıkacağı anlamına gelmez.

Ankilozan Spondilit Sakatlığa Neden Olur Mu?

Hastalık hareket kısıtlılığı ve şiddetli ağrıya neden olabilir.

• Omurgadaki şekil bozuklukları, iş gücü kaybına yol açabilir.
• Ağrılar ve hareket kısıtlılığı, depresyon gibi psikolojik problemlere sebep olabilir.

Ankilozan Spondilit Tedavisi Nedir?

Bu hastalık tamamen iyileştirilemez, ancak tedavi ile kontrol altına alınabilir.

1. İlaç Tedavisi:

• Yangı baskılayıcı ağrı kesiciler
• Romatizma tedavisine özel ilaçlar
• Biyolojik ajanlar (Romatolog tarafından önerilen yeni nesil tedaviler)

2. Egzersiz:

• Omurganın hareketliliğini koruyabilmek için düzenli egzersiz şarttır.
• Hastalık omurgayı hareketsiz ve katı hale getirmeye çalışır, bu yüzden esneklik artırıcı hareketler önerilir.

3. Fizik Tedavi:

• İleri seviyede hasar oluşmuş vakalarda kaplıca ve fizik tedavi uygulanabilir.
• Ancak aktif iltihap döneminde kaplıca önerilmez.

Ankilozan Spondilit Hastaları Neler Yapabilir?

• Doktor kontrollerine düzenli gitmeli
• İlaçlarını aksatmamalı
• Egzersiz yaparak hareket kabiliyetini artırmalı
• Dengeli beslenmeli ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinmeli

Ankilozan Spondilit İçin Cerrahi Müdahale Gerekir Mi?

Genellikle ameliyat gerektirmez. Ancak omurlarda kırık oluşursa ve sinir basısı gelişirse cerrahi müdahale gerekli olabilir.