Antifosfolipid Antikor Sendromu (AFA) Nedir?

Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.

Antifosfolipid Antikor Sendromu (AFA) Nedir?

Antifosfolipid Antikor Sendromu (AFA), bağışıklık sisteminin yanlış çalışması sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. En sık romatizmal hastalıklar grubunda yer alan lupus (SLE) ve Sjögren sendromu gibi hastalıklarla birlikte görülür. Bununla birlikte bazı enfeksiyonlar, ilaçlar ve kanser türleri de bu sendromun gelişmesine neden olabilir.

Bu hastalıkta bağışıklık sistemi, fosfolipid adı verilen yağ moleküllerine saldıran antikorlar üretir. Bu saldırı sonucunda kanın damar içinde pıhtılaşmasına ve damar tıkanıklıklarına neden olabilir.

Antifosfolipid Antikor Sendromu Kimlerde Görülür?

• Kadınlarda ve özellikle doğurganlık çağındaki bireylerde daha sık görülür.
• Genç yaşta felç veya damar tıkanıklığı geçiren bireylerde AFA araştırılmalıdır.
• Tekrarlayan düşükleri (abortus) olan kadınlarda bu sendromun varlığı düşünülmelidir.

Antifosfolipid Antikor Sendromu Belirtileri Nelerdir?

AFA sendromu çok farklı klinik bulgulara yol açabilir:

• Ciltte morluklar (Livedo Reticularis): Soğukta belirginleşen, mermer desenine benzeyen lekeler.
• Damar içi pıhtılaşma: Özellikle bacak damarlarında pıhtı oluşumu (Derin Ven Trombozu – DVT).
• Akciğer embolisi: Pıhtının koparak akciğer damarlarını tıkaması ve ani nefes darlığı oluşturması.
• Genç yaşta felç (İnme): Beyin damarlarında pıhtı oluşumu nedeniyle gelişebilir.
• Tekrarlayan düşükler: İkinci trimesterde (12. haftadan sonra) yaşanan düşükler AFA ile ilişkili olabilir.

Antifosfolipid Antikor Sendromu ve Hamilelik

• Plasenta damarlarının tıkanması, gebelikte düşüklere neden olabilir.
• Tüp bebek (IVF) tedavisi öncesinde AFA taraması yapılması önerilir.
• Romatolog tarafından takip edilen hastalarda uygun tedavi ile sağlıklı gebelik mümkün olabilir.
• Gebelik sürecinde heparin enjeksiyonu kullanılarak pıhtılaşma riski azaltılabilir.

Antifosfolipid Antikor Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı için bir romatolog tarafından aşağıdaki testler yapılır:

• Kan pıhtılaşma testleri (PT, aPTT uzaması)
• Antifosfolipid antikor testleri
• Damar tıkanıklığı veya tekrarlayan düşük geçmişi sorgulaması

AFA sendromu, genellikle romatoloji uzmanları tarafından takip edilir ve diğer romatizmal hastalıklarla birlikte değerlendirilir.

Antifosfolipid Antikor Sendromu Tedavisi Nasıldır?

AFA tedavisinde temel amaç, kan pıhtılaşmasını önlemektir.

• Aspirin: Tesadüfen saptanan, henüz belirti vermeyen hastalar için yeterlidir. Ömür boyu kullanılması önerilir.
• Heparin veya oral antikoagülanlar: Eğer damar tıkanıklığı veya düşük yaşanmışsa daha güçlü bir tedavi gerekir.
• Hamilelikte Heparin: Günlük enjeksiyon şeklinde uygulanır ve bebeğin gelişimini korumaya yardımcı olur.
• Altta yatan romatolojik hastalık varsa: Lupus veya Sjögren sendromu gibi ek hastalıklar için romatolog tarafından özel tedavi uygulanır.