Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.
Osteoporoz (Kemik Erimesi) Nedir?
Osteoporoz, kemik yoğunluğunun azalması ve kırılganlığının artmasıyla karakterize bir kemik hastalığıdır.
- Kemiklerin kalsiyum kaybetmesiyle zayıflaması sonucu oluşur.
- Genellikle yaşlanmanın doğal bir süreci olsa da, bazı faktörler kemik erimesini hızlandırabilir.
- Hafif bir darbe veya ani bir hareketle bile kırıklara neden olabilir.
Osteoporoz Kimlerde Görülür?
Kemik erimesi genellikle yaşla birlikte gelişir. Ancak bazı bireyler osteoporoz açısından daha yüksek risk taşır.
1. Yaş Faktörü
- Kemik kaybı 30-35 yaşından sonra başlar.
- Menopoz sonrası kadınlarda kemik kaybı hızlanır.
- 65 yaş üzerinde hem erkeklerde hem kadınlarda osteoporoz riski eşitlenir.
2. Cinsiyet
- Kadınlarda osteoporoz riski erkeklere göre daha fazladır.
- Menopoz sonrası östrojen seviyesinin düşmesi kemik kaybını artırır.
3. Genetik Faktörler
- Ailesinde osteoporoz olan bireylerde risk daha yüksektir.
- Beyaz tenli ve açık gözlü bireylerde osteoporoz riski daha fazladır.
4. Beslenme ve Yaşam Tarzı
- Düşük kalsiyum ve D vitamini alımı osteoporoz gelişimini hızlandırır.
- Sigara, alkol ve kafein tüketimi kemik yoğunluğunu azaltabilir.
- Düşük protein alımı ve hareketsiz yaşam tarzı kemik sağlığını olumsuz etkiler.
5. Hormonlar ve Hastalıklar
- Erken menopoz (doğal veya ameliyat sonrası) osteoporoz riskini artırır.
- Testosteron eksikliği olan erkeklerde de kemik kaybı hızlanabilir.
- Şeker hastalığı, tiroid bezi hastalıkları, romatizmal hastalıklar ve felç osteoporoz riskini artıran diğer faktörlerdir.
6. İlaç Kullanımı
- Kortizon, lityum, epilepsi ilaçları, tiroid ve bazı kanser ilaçları osteoporozu tetikleyebilir.
Osteoporozun Belirtileri Nelerdir?
Osteoporoz genellikle belirti vermez, ancak ilerlediğinde şu semptomlara yol açabilir:
- Omurga Çökme Kırıkları: Sırt ağrısı, boy kısalması ve kamburlaşmaya neden olabilir.
- Bel ve Sırt Ağrıları: Özellikle uzun süre ayakta kalınca veya eğilince ortaya çıkabilir.
- Kemik Kırılganlığı: Hafif travmalarda bile bilek, kalça ve kaburga kırıkları gelişebilir.
- Denge Kaybı ve Düşmeler: Osteoporozlu bireyler, kas zayıflığı nedeniyle daha sık düşebilir.
Osteoporoz Tanısı Nasıl Konur?
Tanı koymak için farklı testler uygulanabilir:
- Kemik Dansitometri Testi (DEXA): Kemik yoğunluğunu ölçerek osteoporoz olup olmadığını belirler.
- Kan Testleri: Kalsiyum, D vitamini ve hormon seviyeleri değerlendirilir.
- Röntgen: İleri evrede omurga kırıkları ve kemik yoğunluğu kaybı tespit edilebilir.
Osteoporoz Nasıl Önlenir?
Osteoporozu tamamen önlemek mümkün olmasa da, riski azaltmak için şu önlemler alınabilir:
1. Sağlıklı Beslenme
- Kalsiyum Zengini Gıdalar: Süt, yoğurt, peynir, yeşil yapraklı sebzeler ve badem tüketin.
- D Vitamini: Güneş ışığından faydalanın, gerekirse D vitamini takviyesi alın.
- Protein Alımı: Kemik sağlığı için yeterli protein tüketimi önemlidir.
2. Egzersiz ve Fiziksel Aktivite
- Ağırlık Taşıyan Egzersizler: Yürüyüş, koşu, dans, ip atlama gibi aktiviteler kemik yoğunluğunu artırır.
- Direnç Egzersizleri: Kasları güçlendiren egzersizler kemikleri destekler.
- Denge Egzersizleri: Yoga, pilates ve denge çalışmaları düşme riskini azaltır.
3. Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Sigara ve Alkol Kullanımını Azaltın: Sigara kemik kaybını hızlandırır, alkol kemik metabolizmasını olumsuz etkiler.
- Aşırı Kafein Tüketiminden Kaçının: Kafein, kalsiyum emilimini olumsuz etkileyebilir.
- Düşmelere Karşı Önlem Alın: Evde kaygan zeminleri ortadan kaldırın, iyi aydınlatılmış ortamlar oluşturun.
Osteoporoz Nasıl Tedavi Edilir?
Osteoporoz tedavisinde amaç, kemik kaybını önlemek ve kırık riskini azaltmaktır.
1. İlaç Tedavisi
- Kalsiyum ve D Vitamini Takviyeleri: Kemik sağlığını korumak için kullanılır.
- Bisfosfonatlar: Kemik kaybını önleyen en yaygın ilaç grubudur.
- Hormon Tedavisi: Menopoz sonrası östrojen eksikliği olan kadınlar için önerilebilir.
- Parathormon (PTH) ve Anabolik Steroidler: Ağır osteoporoz vakalarında kemik yapımını artıran tedavilerdir.
2. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
- Kasları güçlendiren egzersizler uygulanır.
- Postür (duruş) eğitimi verilir, kamburlaşma önlenmeye çalışılır.
- Düşme önleyici egzersizler ile kırık riski azaltılır.
3. Cerrahi Tedavi (İleri Düzey Osteoporozda)
- Omurga kırıklarında vertebroplasti ve kifoplasti gibi yöntemler uygulanabilir.
- Kalça kırıkları gibi ciddi durumlarda protez ameliyatları gerekebilir.
Sonuç: Osteoporoz ile Sağlıklı Yaşam Mümkün!
- Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve sigaradan uzak durarak kemik sağlığınızı koruyabilirsiniz.
- Kemik yoğunluğunuzu ölçtürerek erken teşhisle osteoporozun ilerlemesini önleyebilirsiniz.
- Osteoporoz tedavisinde doktorunuzun önerdiği ilaçları düzenli kullanarak kemik kaybını azaltabilirsiniz.
“Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.”