Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.
Antimalaryal İlaçlar (Kinin, Klorokin, Hidroksiklorokin) Nedir?
Antimalaryal ilaçlar, başlangıçta sıtma tedavisi ve korunması amacıyla geliştirilmiş, ancak bağışıklık sistemi üzerindeki düzenleyici etkileri sayesinde romatizmal hastalıkların tedavisinde de etkili olduğu keşfedilmiş ilaçlardır.
- Klorokin ve hidroksiklorokin, bağışıklık sistemini dengeleyerek lupus (SLE), Sjögren sendromu ve romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklarda yaygın olarak kullanılmaktadır.
- Bu ilaçlar, kan şekeri düzenleyici (anti-hiperglisemik) ve kolesterol düşürücü (anti-hiperlipidemik) etkilere de sahip olabilir.
Klorokin ve Hidroksiklorokin Nasıl Keşfedildi?
- İkinci Dünya Savaşı sırasında sıtma tedavisi için kullanılan bu ilaçların, romatizmal hastalığı olan askerlerde belirgin bir iyileşme sağladığı gözlemlendi.
- Daha sonra yapılan çalışmalar, bu ilaçların bağışıklık sistemi düzenleyici özelliklerini doğruladı.
- Günümüzde, romatologlar bu ilaçları yıllardır başarıyla kullanmaktadır.
Antimalaryal İlaçlar Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
- Sıtma (Malarya) tedavisi ve korunması
- Romatoid artrit (RA) – Eklem iltihabını ve hastalık aktivitesini azaltır.
- Sistemik lupus eritematozus (SLE) – Cilt ve eklem belirtilerini hafifletir, organ tutulumu riskini azaltır.
- Sjögren sendromu – Ağız ve göz kuruluğunu azaltmada yardımcı olabilir.
- Diğer otoimmün hastalıklar – Bazı bağ dokusu hastalıklarında destek tedavi olarak kullanılır.
Hidroksiklorokin Kullanımının Faydaları Nelerdir?
- Bağışıklık sistemini dengeleyerek otoimmün hastalıklarda iltihabı azaltır.
- Eklem ağrılarını ve şişlikleri hafifletir.
- Hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.
- Cilt ve mukozal belirtileri azaltır.
- Kan şekeri ve kolesterol seviyelerini düşürerek metabolik dengeyi destekleyebilir.
Hidroksiklorokin ve Klorokin’in Yan Etkileri Nelerdir?
1. Göz Sağlığı Üzerindeki Etkileri (Retinopati Riski)
- Uzun süre kontrolsüz kullanımda, gözün retina tabakasında birikim yapabilir.
- Görme alanında daralma, bulanık görme veya renk görme bozukluklarına yol açabilir.
- Erken teşhis edilirse, ilaç kesildiğinde bu durum geri dönüşlüdür.
- Bu nedenle:
- Klorokin kullanan hastaların 6 ayda bir göz kontrolü yaptırması önerilir.
- Hidroksiklorokin kullananlar için 9-12 ayda bir göz muayenesi gereklidir.
2. Renk Görme Bozuklukları
- Bazı hastalarda sarı-yeşil renk görme değişiklikleri yaşanabilir.
- İlaç kesildiğinde bu durum düzelir.
3. Kulak Çınlaması ve Kalp Ritm Bozukluğu Riski
- Nadiren, kulak çınlaması (tinnitus) ve kalpte ritim düzensizliği görülebilir.
- Bu belirtiler ortaya çıkarsa doktora danışılmalıdır.
4. Sindirim Sistemi Üzerindeki Etkileri
- Aç karnına alındığında mide bulantısı, iştahsızlık ve mide rahatsızlığı yapabilir.
- Bu nedenle ilacın tok karnına alınması önerilir.
Hidroksiklorokin ve Klorokin Kullanırken Nelere Dikkat Edilmeli?
- Düzenli göz muayenesi yaptırılmalıdır.
- İlaç tok karnına alınmalıdır.
- Kulak çınlaması, ritim bozukluğu veya görme değişiklikleri yaşanırsa doktora başvurulmalıdır.
- Gereksiz ve uzun süreli kullanımından kaçınılmalıdır.
Hidroksiklorokin Kimler İçin Uygun Değildir?
- Göz hastalığı olanlar (özellikle retina problemleri olan hastalar)
- Ciddi kalp ritim bozukluğu olan hastalar
- İlacın içerdiği maddelere alerjisi olan kişiler
- Hamilelik ve emzirme döneminde, doktor kontrolü olmadan kullanılmamalıdır.
Sonuç: Antimalaryal İlaçlar Güvenli mi?
Hidroksiklorokin ve klorokin, romatizmal hastalıkların tedavisinde güvenli ve etkili ilaçlardır. Ancak, uzun süreli kullanımlarda göz sağlığı ve diğer yan etkiler açısından düzenli takip gerektirir. Romatolog kontrolünde ve doktor önerisiyle kullanılması en doğru yaklaşımdır.
“Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.”