Sjögren Sendromu

Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.

Sjögren sendromu nedir?

Sjögren sendromu, göz, ağız, cilt ve vajinal kuruluk ile karakterize otoimmün bir hastalıktır.

• Tükürük ve gözyaşı bezlerinin bağışıklık sistemi tarafından saldırıya uğramasıyla ortaya çıkar.
• Eklemlerde ağrı görülebilir, ancak şişlik ve hareket kısıtlılığı daha az yaygındır.
• Tek başına ortaya çıkabileceği gibi, lupus veya romatoid artrit gibi diğer otoimmün hastalıklarla birlikte de görülebilir.

Sekonder Sjögren Hastalığı Nedir?

Sjögren sendromu nasıl gelişir?

Sjögren sendromunun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik ve viral enfeksiyonların rol oynayabileceği düşünülmektedir.

• Bağışıklık sistemi normalde vücudu korumak için çalışırken, bu hastalıkta tükürük ve gözyaşı bezlerine saldırır.
• Lenfosit adı verilen bağışıklık hücreleri bezleri tahrip eder ve salgı azalmasına neden olur.
• Vajinal kuruluk, cinsel ilişki sırasında ağrıya yol açabilir.
• Bunun yanı sıra akciğer, böbrek, sinir sistemi, karaciğer, tiroid ve beyin de etkilenebilir.

Sjögren sendromu kimlerde görülür?

• Kadınlarda erkeklere oranla çok daha sık görülür.
• En sık 45 yaş üstü bireylerde ortaya çıkar.
• 20 yaş altındaki kişilerde nadiren görülmektedir.

Sjögren sendromunun belirtileri nelerdir?

Hastalık genellikle yavaş ilerler ve belirtiler yıllar içinde şiddetlenebilir.

• Ağız kuruluğu:
  • Tükürük bezlerinde şişlik oluşabilir.
  • Tat alma ve koku duyusunda azalma görülebilir.
  • Diş çürükleri sık görülür, çünkü tükürük bakterilere karşı koruma sağlayan bir sıvıdır.
• Göz kuruluğu:
  • Gözlerde kızarıklık, yanma ve kaşıntı olabilir.
  • Işığa karşı aşırı hassasiyet gelişebilir.
  • Tedavi edilmezse korneada ülserler oluşabilir ve ciddi görme kaybına yol açabilir.
• Burun, cilt ve genital bölgede kuruluk:
  • Burun kuruluğu nedeniyle koku alma duyusu azalabilir.
  • Ciltte kuruluk ve hassasiyet oluşabilir.
  • Kadınlarda vajinal kuruluk, cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir.
• Akciğer ve solunum sistemi belirtileri:
  • Akciğer zarında kalınlaşma meydana gelebilir.
  • Kuru öksürük ve nefes darlığı görülebilir.
• Eklemler ve kaslar:
  • Eklemlerde ağrı olabilir, ancak romatoid artrit gibi belirgin şişlikler nadirdir.

Sjögren sendromu nasıl teşhis edilir?

Hastalığın tanısı için klinik belirtiler ve laboratuvar testleri birlikte değerlendirilir.

• Göz kuruluğunu tespit etmek için Schirmer testi yapılır.
  • Alt göz kapağına yerleştirilen bir şerit kağıt, gözyaşı üretimini ölçer.
• Korneanın incelenmesi göz kuruluğunu değerlendirmek için önemlidir.
• Tükürük bezi fonksiyonları sialogram testi ile kontrol edilir.
• Kesin tanı için tükürük bezi biyopsisi yapılabilir.
• Kan testleri:
  • ANA (antinükleer antikor) ve anti-SSA, anti-SSB antikorlarının varlığı tanıyı destekler.
  • Romatolojik hastalıkların ayırt edilmesi için ek testler yapılabilir.

Sjögren sendromu nasıl tedavi edilir?

Sjögren sendromunun kesin bir tedavisi yoktur, ancak belirtileri kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak için çeşitli yöntemler uygulanır.

• Göz kuruluğu için:
  • Yapay gözyaşı damlaları ve göz jelleri kullanılır.
  • Gözleri korumak için güneş gözlüğü takılabilir.
• Ağız kuruluğu için:
  • Bol sıvı tüketimi önerilir.
  • Şekersiz sakız çiğnemek tükürük üretimini artırabilir.
  • Diş çürüklerini önlemek için düzenli diş fırçalama ve diş ipi kullanımı önerilir.
• Cilt kuruluğu için:
  • Hassas ciltler için uygun nemlendiriciler kullanılmalıdır.
• Eklemler için:
  • Hafif eklem ağrıları için steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) kullanılabilir.
  • Ciddi eklem iltihabı gelişirse düşük doz kortizon tedavisi düşünülebilir.
• Vajinal kuruluk için:
  • Cinsel ilişki öncesinde kayganlaştırıcı kremler kullanılabilir.
• Organ tutulumlarında:
  • Akciğer, böbrek veya sinir sistemi etkilenmişse bağışıklık baskılayıcı ilaçlar gerekebilir.

Sjögren sendromu hastaları nelere dikkat etmelidir?

• Düzenli doktor kontrollerini aksatmamalıdır.
• Göz, ağız ve cilt sağlığına özen göstermelidir.
• Tükürük ve gözyaşı bezlerini uyaran ilaçların düzenli kullanılması gereklidir.
• Bağışıklık sistemini destekleyen sağlıklı beslenme ve egzersiz önemlidir.

Sonuç

Sjögren sendromu, erken teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir. Hastalar, yaşam tarzı değişiklikleri ve destekleyici tedavilerle şikayetlerini azaltabilir ve yaşam kalitesini artırabilir.