Avasküler Nekroz (Osteonekroz) Nedir?

Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.

Avasküler Nekroz (Osteonekroz) Nedir?

Avasküler Nekroz (AVN), kemiğin içindeki canlı hücrelerin ölmesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu durum, kemiğe yeterli kan akışı sağlanamadığında gelişir ve kalıcı doku ölümü ile sonuçlanabilir. AVN spesifik bir hastalık değil, farklı klinik durumların sonucunda ortaya çıkan bir problemdir.

Bu nekrozun kalıcı hale gelmesi için etkilenen bölgenin en az 2 saat boyunca tamamen kansız ve oksijensiz kalması gerekir.

Avasküler Nekroz (Osteonekroz) Neden Olur?

AVN gelişmesine yol açan en yaygın sebepler şunlardır:

• Kalça kemiği boynu kırıkları ve çıkıkları
• Uzun süreli kortizon kullanımı
• Aşırı alkol tüketimi
• Romatolojik hastalıklar: Lupus (SLE), Romatoid Artrit, Gut
• Kan hastalıkları: Orak hücre anemisi, hemoglobin bozuklukları
• Gebelik ve doğum kontrol hapı kullanımı
• Diyabet, sigara içimi ve diyaliz süreci
• Damar içi pıhtılaşmaya yatkınlık

Bu faktörler, kemiğe kan akışını bozarak hücre ölümüne neden olur.

Avasküler Nekroz (Osteonekroz) Hangi Bölgelerde Görülür?

AVN en sık kalça kemiğinin baş kısmında (femur başı) görülür. Ancak;

• Diz, omuz, ayak bileği ve el-ayak tarak kemiklerinde de gelişebilir.
• Büyük kemiklerin ekleme yakın bölgeleri en çok etkilenen alanlardır.

Avasküler Nekrozun Belirtileri Nelerdir?

AVN belirtileri, etkilenen alanın büyüklüğüne bağlı olarak değişir:

• Küçük bir bölge etkilenmişse hafif ağrı olabilir veya kişi fark etmeden iyileşebilir.
• Büyük bir alan etkilendiğinde ağrı daha şiddetlidir ve zamanla artar.
• Kalça veya diz gibi yük taşıyan eklemlerde ağrı daha belirgin olur.
• Ayağa kalkınca veya yürüyünce ağrı artabilir.

Avasküler Nekroz (Osteonekroz) Nasıl Teşhis Edilir?

Teşhis için öncelikle ortopedi ve romatoloji uzmanlarına başvurulmalıdır.

• Röntgen: AVN’nin ileri evrelerinde kemik yapısındaki değişiklikleri gösterebilir.
• Manyetik Rezonans (MR): Hastalığın erken evrelerinde teşhis için en güvenilir yöntemdir.
• Kemik sintigrafisi: Alternatif bir görüntüleme yöntemi olarak kullanılabilir.

Avasküler Nekroz (Osteonekroz) Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi süreci, hastalığın evresine ve etkilenen kemiğin büyüklüğüne bağlı olarak değişir.

1. Erken Dönem Tedaviler

Eğer hastalık erken aşamada teşhis edilirse, aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

• Hiperbarik oksijen tedavisi (Dokulara oksijen desteği sağlar)
• Damar genişletici ilaçlar
• Altta yatan hastalığın tedavi edilmesi (örneğin lupus, romatoid artrit gibi romatizmal hastalıklar)

2. İleri Dönem Tedaviler

Eğer doku ölümü ilerlemişse, aşağıdaki cerrahi yöntemler gündeme gelebilir:

• Kemiğe kanal açma: İç basıncı azaltarak kan akımını artırmayı hedefler.
• Çimento dolgulu uygulamalar: Kemikteki boşluğu doldurarak yapısal destek sağlar.
• Total protez: İleri evrelerde kalça veya diz protezi gerekebilir.

Avasküler Nekroz (Osteonekroz) İçin Hangi Doktora Başvurulmalı?

Bu hastalığın yönetimi ortopedi ve romatoloji uzmanları tarafından yapılmalıdır.

• Romatologlar, AVN’nin altta yatan nedenlerini (otoimmün hastalıklar, pıhtılaşma bozuklukları) araştırır ve tedavi eder.
• Ortopedistler ise cerrahi müdahaleleri değerlendirir ve uygular.

Avasküler Nekroz (Osteonekroz) ile İlgili Devam Eden Araştırmalar

Önümüzdeki yıllarda, AVN tedavisinde daha etkili ve kalıcı çözümler sağlamak için birçok yeni yöntem üzerinde çalışmalar devam etmektedir.