Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.
Osteoartrit (Kireçlenme) Nedir?
Osteoartrit, eklem kireçlenmesi olarak da bilinen ve en sık görülen eklem hastalığıdır.
- Eklem kıkırdağının zamanla aşınması, incelmesi ve kaybolması sonucu oluşur.
- Kemiklerde büyümeler ve eklem kenarlarında çıkıntılar gelişebilir.
- İleri yaşla birlikte görülme sıklığı artar.
Osteoartritin Nedenleri ve Risk Faktörleri
Osteoartrit gelişimini kolaylaştıran birçok faktör vardır:
1. Yaş Faktörü
- Osteoartrit, genellikle 40 yaşından sonra görülmeye başlar.
- 70 yaş üzerindeki bireylerde osteoartrit bulgularına sıkça rastlanır.
2. Genetik Yatkınlık
- Bazı kişilerde genetik faktörler osteoartrit riskini artırır.
- Özellikle “nodüllü el osteoartriti” olarak bilinen türde kalıtımın rolü büyüktür.
3. Cinsiyet
- Diz ve ellerde görülen osteoartrit kadınlarda daha yaygındır.
- Kalça osteoartriti ise hem erkeklerde hem kadınlarda eşit oranda görülür.
4. Fazla Kilo (Obezite)
- Vücut ağırlığının fazla olması eklemlere binen yükü artırır.
- Özellikle diz osteoartriti olan bireylerde kilo artışı ağrıyı şiddetlendirebilir.
5. Eklemlerde Yapısal Bozukluklar
- Doğuştan gelen eklem sorunları (örneğin kalça çıkığı), osteoartrit riskini artırır.
- Kazalar, travmalar veya eklem hastalıkları eklemi zayıflatarak kireçlenmeye yol açabilir.
6. Eklem Kullanım Şekli
- Mesleki olarak sürekli aynı eklemi kullanan bireylerde osteoartrit riski yüksektir.
- Örneğin; inşaat işçileri, sporcular, ağır yük taşıyan kişilerde risk daha fazladır.
Osteoartrit Hangi Eklemlerde Görülür?
Osteoartrit vücudun birçok ekleminde görülebilir, ancak bazı eklemler daha sık etkilenir:
Diz Ekleminde Osteoartrit:
- En yaygın görülen osteoartrit türüdür.
- Kadınlarda ve fazla kilolu bireylerde daha sık rastlanır.
Kalça Osteoartriti:
- Hem erkeklerde hem kadınlarda eşit oranda görülür.
- Kalça eklemi uyumsuzluğu ve bazı meslekler (örneğin çiftçilik) osteoartrit riskini artırır.
El ve Parmak Eklemlerinde Osteoartrit:
- Özellikle parmak uç eklemlerinde kemik çıkıntılar (nodüller) oluşabilir.
- Baş parmak kök ekleminde hareket kaybına yol açabilir.
Omurga (Boyun ve Bel) Osteoartriti:
- Boyun ve belde osteoartrit sık görülür.
- Omurilik kanallarında daralmaya yol açarak sinir sıkışmalarına neden olabilir.
Ayak Başparmağı Osteoartriti:
- Başparmağın dışa doğru eğrilmesine ve hareket kaybına sebep olabilir.
Osteoartritin Belirtileri Nelerdir?
- Eklem Ağrısı: Hareket sırasında ve gün içinde artan ağrı en sık görülen belirtidir.
- Eklem Hareketlerinde Kısıtlanma: Eklemler sertleşebilir, hareket kabiliyeti azalabilir.
- Eklem Şişliği ve Kemik Çıkıntılar: Özellikle ellerde ve ayak başparmağında görülebilir.
- Hareket Sırasında Eklemden Ses Gelmesi: Çıtırtı benzeri sesler osteoartritin tipik belirtilerindendir.
- Kas Güçsüzlüğü ve Kramp: Eklem çevresindeki kaslar zayıflayabilir.
Osteoartrit Tanısı Nasıl Konur?
- Hastanın öyküsü ve belirtileri değerlendirilir.
- Fizik muayene yapılır.
- Röntgen ile eklemdeki değişiklikler incelenir.
- Kan testleri spesifik değildir ancak diğer hastalıkları dışlamak için yapılabilir.
Osteoartrit Nasıl Tedavi Edilir?
Osteoartriti tamamen iyileştiren bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve ağrıyı kontrol altına almak mümkündür.
1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Kilo Kontrolü: Fazla kilonun azaltılması eklem yükünü hafifletir.
- Düzenli Egzersiz: Kasları güçlendirmek eklem sağlığı için önemlidir.
- Diz ve kalça sağlığına uygun oturma ve yürüme teknikleri öğrenilmelidir.
2. İlaç Tedavisi
- Ağrı Kesiciler: Parasetamol gibi basit ağrı kesiciler önerilebilir.
- Steroid Olmayan Antiinflamatuar İlaçlar (NSAİİ): Ağrıyı ve inflamasyonu azaltır.
- Eklem İçine Kortizon Enjeksiyonu: Alevlenme dönemlerinde uygulanabilir.
- Hyalüronik Asit Enjeksiyonu: Azalmış eklem sıvısını desteklemek için erken dönemde kullanılabilir.
3. Fizik Tedavi ve Alternatif Yöntemler
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon, kasları güçlendirmeye yardımcı olur.
- Kaplıca tedavileri, alevlenme dışı dönemlerde eklem hareketliliğini artırabilir.
- Sıcak ve soğuk uygulamalar ağrıyı hafifletebilir.
4. Cerrahi Tedavi (Protezin Zorunlu Olduğu Durumlar)
- İleri derecede eklem hasarı ve fonksiyon kaybı varsa eklem protezi ameliyatı gerekebilir.
- Diz ve kalça protezleri, osteoartritli hastalarda yaşam kalitesini önemli ölçüde artırır.
Sonuç: Osteoartritle Yaşamı Kolaylaştırmak
- Sağlıklı beslenme ve kilo kontrolü eklemlerin sağlığını korur.
- Düzenli egzersiz ve fizik tedavi eklem fonksiyonlarını destekler.
- İlaç tedavisi ağrıyı kontrol altında tutarak yaşam kalitesini artırır.
- Cerrahi tedavi (eklem protezi), ileri aşamalarda ağrıyı tamamen ortadan kaldırabilir.
“Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.”