Sistemik Lupus Eritematozus – SLE – Lupus Hastalığı

Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.

Sistemik lupus eritematozus (SLE) nedir?

Sistemik lupus eritematozus (SLE), bağışıklık sisteminin kendi doku ve organlarına saldırmasıyla ortaya çıkan kronik, otoimmün bir hastalıktır.

• Cilt döküntüleri, eklem iltihabı (artrit), anemi, nörolojik bozukluklar (sara krizleri, psikiyatrik hastalıklar) gibi farklı belirtilerle kendini gösterebilir.
• Böbrek, akciğer ve kalp gibi iç organları etkileyebilir.
• Eskiden yüksek ölüm oranına sahipken, günümüzde erken teşhis ve tedavi sayesinde kronik bir hastalık olarak yönetilebilmektedir.

Sistemik lupus eritematozus (SLE) neden ortaya çıkar?

SLE’nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, hastalığın ortaya çıkmasında genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.

• Bağışıklık sistemi aşırı ve kontrolsüz çalışarak, vücudun kendi sağlıklı hücrelerine saldıran otoantikorlar üretir.
• Bu otoantikorlar, eklemler, cilt, kan damarları, böbrekler, sinir sistemi ve kalp gibi birçok organı etkileyerek hasara yol açar.
• Çevresel faktörler, hastalığın başlamasında veya alevlenmesinde etkili olabilir. Bunlar arasında:
  • Güneş ışığına aşırı maruz kalma
  • Viral enfeksiyonlar
  • Hormon değişiklikleri (özellikle kadınlarda östrojen seviyeleri)
  • Stres ve bazı ilaçlar yer alır.

Sistemik lupus eritematozus (SLE) belirtileri nelerdir?

SLE, her hastada farklı şekillerde ortaya çıkabilir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Yanaklarda ve burunda kelebek şeklinde cilt lekesi
• Güneş gören bölgelerde hassasiyet ve döküntüler
• Ağız ve burunda tekrarlayan yaralar
• Eklem ağrısı ve şişlik (artrit)
• Böbrek iltihabı ve böbrek yetmezliği riski
• Sara nöbetleri, ruhsal bozukluklar, depresyon ve inme gibi sinir sistemi etkileri
• Ateş, kilo kaybı, saç dökülmesi
• El ve ayak parmaklarında dolaşım bozukluğu (Raynaud fenomeni)
• Derin nefes alırken göğüs ağrısı (plörezi – akciğer zarının iltihabı)
• Şiddetli karın ağrısı ve karın zarı iltihabı

Sistemik Lupus Eritematozusda Böbrekler Etkilenir mi?

Sistemik lupus eritematozus (SLE) nasıl teşhis edilir?

SLE teşhisi, klinik belirtilerin dikkatli değerlendirilmesi ve laboratuvar testleriyle desteklenmesi ile konur.

• Antinükleer antikor (ANA) testi – SLE hastalarında genellikle pozitiftir.
• ENA profil testleri ve spesifik otoantikor testleri – Hastalığın türünü ve şiddetini belirlemeye yardımcı olur.
• Tam kan sayımı, idrar testleri ve iltihap belirteçleri (CRP, sedimentasyon) – Hastalığın seyrini takip etmek için kullanılır.
• Böbrek ve akciğer tutulumunu değerlendirmek için böbrek biyopsisi, akciğer tomografisi veya kalp testleri yapılabilir.

Sistemik lupus eritematozus (SLE) nasıl tedavi edilir?

SLE’nin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, hastalığın kontrol altına alınması ve alevlenmelerin önlenmesi için ilaç tedavisi uygulanmaktadır.

• Hafif vakalarda:
  • Steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) – Eklem ağrıları ve hafif inflamasyon için kullanılır.
  • Hidroksiklorokin – Hastalığın aktivitesini azaltarak cilt ve eklem semptomlarını hafifletir.
• Orta ve şiddetli vakalarda:
  • Kortikosteroidler (Prednizolon, Metilprednizolon) – İltihabı kontrol altına alır. Ancak uzun süreli kullanımı yan etkilere neden olabilir.
  • Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (Azatioprin, Siklofosfamid, Mikofenolat mofetil) – Organ tutulumu olan hastalarda kullanılır.
  • Biyolojik ajanlar (Belimumab, Rituksimab) – Dirençli SLE vakalarında doktor önerisiyle uygulanabilir.
• Hastalık alevlenme ve yatışma dönemleriyle seyreder.
  • Alevlenme dönemlerinde ilaç dozu artırılır.
  • Hastalık yatıştığında ise tedavi idame dozuna düşürülerek sürdürülür.

Sistemik Lupus Eritematozus Hastalığında Eklem Tutulumu ve Tedavisi Nasıldır?

Sistemik lupus eritematozus (SLE) hastaları nelere dikkat etmelidir?

• Güneş ışığından korunmalıdır. UV ışınları hastalığı alevlendirebilir, bu yüzden yüksek koruma faktörlü güneş kremleri kullanılmalıdır.
• Enfeksiyonlardan korunmalıdır. Bağışıklık sistemi baskılandığı için hijyen kurallarına özen gösterilmelidir.
• Dengeli ve sağlıklı beslenmelidir. Omega-3, antioksidan içeren besinler ve düşük tuzlu bir diyet önerilir.
• Sigara ve alkol tüketiminden kaçınılmalıdır. Bu alışkanlıklar hastalığın seyrini kötüleştirebilir.
• Düzenli egzersiz yapılmalıdır. Hafif egzersizler eklem hareketliliğini artırarak kas kaybını önleyebilir.
• Stresten uzak durulmalıdır. Stres, lupus alevlenmelerini tetikleyebilir.

Sistemik Lupus Eritematozus Hastalığında En Güvenilir Doğum Kontrol Yöntemi Nedir?

Sonuç

Sistemik lupus eritematozus (SLE), erken teşhis ve doğru tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Düzenli doktor kontrolü ve tedaviye uyum, yaşam kalitesini artırmada büyük rol oynar. Hastalık hakkında bilinçli olmak ve önleyici tedbirler almak, lupus hastalarının daha sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlar.