Spondilitler – Omurga Romatizmaları

Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından herkesin anlayabileceği basitlikte ve sadelikte hazırlanmıştır.

Spondilit nedir?

Spondilitler, omurgayı ve eklemleri etkileyen, inflamatuar romatizmal hastalıklar grubudur. Tek bir hastalık yerine, benzer belirtilere sahip birden fazla hastalığın oluşturduğu bir grup olarak değerlendirilir.

Bu hastalıklar genellikle alt bel ağrısı, sabah tutukluğu, topuk ağrısı, tekrarlayan tendinitler ve göz iltihabı (üveit) ile karakterizedir.

Spondilit türleri

Spondilitler beş ana gruba ayrılır:

1. Ankilozan spondilit
2. Psoriatik (sedef hastalığı ile ilişkili) spondilit
3. Enteropatik (inflamatuar bağırsak hastalığı ile ilişkili) spondilit
4. Reaktif spondilit
5. Sınıflandırılamayan spondilitler

Bu hastalıkların hepsi benzer belirtiler gösterse de, nedenleri ve seyirleri farklılık gösterebilir.

Ankilozan spondilit

Ankilozan spondilit, spondilitler içinde en bilinen ve en ağır seyirli olanıdır.

• Genellikle genç yaşta başlar ve erkeklerde daha sık görülür.
• Zamanla omurga hareketliliğini kaybedebilir ve şekil bozukluğuna yol açabilir.
• Bel ve sırt ağrısının yanı sıra göz iltihabı (üveit) ve eklem tutulumları da görülebilir.

Ankilozan spondilit, hastalık grupları içinde en şiddetli ilerleyen formdur ve ayrı bir başlık altında detaylı olarak ele alınmaktadır.

Psoriatik spondilit

Bu spondilit türü, sedef hastalığı (psoriasis) ile ilişkilidir.

• Sedef hastalığı, spondilit belirtilerinden önce başlayabilir, eş zamanlı görülebilir veya eklem tutulumundan sonra ortaya çıkabilir.
• Ankilozan spondilite kıyasla daha yavaş ilerler ve genellikle daha sınırlıdır.
• Çevresel eklemlerde şişlik ve ağrı daha sık görülür.

Enteropatik spondilit

Bu spondilit türü, inflamatuar bağırsak hastalıkları ile ilişkilidir.

• Crohn hastalığı ve ülseratif kolit en sık görülen bağırsak hastalıklarıdır.
• Bazen bağırsak hastalığı, spondilit başlamadan önce veya yıllar sonra gelişebilir.
• Bağırsak iltihabı aktif hale geldikçe bel ağrısı da şiddetlenebilir.
• İltihaplı bağırsak hastalığı tedavi edilse bile, omurga romatizması devam edebilir.

Bu hastalar genellikle hem romatolog hem de gastroenterolog tarafından takip edilmelidir.

Reaktif spondilit

Bu tür, bir enfeksiyondan sonra gelişen omurga romatizmasını ifade eder.

• Genellikle bağırsak, idrar yolu veya genital enfeksiyonlardan sonra ortaya çıkar.
• Bakteriyel enfeksiyonlar bağışıklık sistemini aşırı tepki vermeye yönlendirebilir.
• Enfeksiyon tedavi edilse bile, bağışıklık sistemi yanlışlıkla vücudun kendi dokularına saldırmaya devam edebilir.
• Hastalık zaman zaman enfeksiyonlarla alevlenebilir.

Reaktif spondilit hastalarına enfeksiyonlardan korunma ve erken tedavi önemle önerilir.

Sınıflandırılamayan spondilitler

Bu grup, diğer hastalık kriterlerini tam olarak karşılamayan ancak spondilit belirtileri gösteren vakaları içerir.

• Daha hafif seyirlidir ve genellikle sadece sakroiliak eklemlerle sınırlıdır.
• Spondilitin diğer türleri kadar şiddetli ilerlemez.
• Zamanla omurgaya yayılma eğilimi göstermez.
• Üveit ve topuk ağrısı gibi belirtiler daha nadir görülür.

Bu hastalar genellikle ankilozan spondilit kadar yoğun bir tedaviye ihtiyaç duymazlar.

Spondilit hastalıklarında tedavi

Bu hastalıkların tedavisinde genellikle benzer ilaçlar kullanılır. Ancak tedavinin şekli hastalığın şiddetine bağlıdır.

• Hafif vakalarda steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) yeterli olabilir.
• Daha şiddetli vakalarda bağışıklık baskılayıcı ilaçlar ve biyolojik ajanlar (iğne formundaki ilaçlar) kullanılır.
• Ankilozan spondilit ve şiddetli enteropatik spondilit vakalarında biyolojik tedavi daha sık uygulanmaktadır.

Spondilit hastaları için öneriler

• Düzenli ilaç kullanımı ve doktor kontrolü ihmal edilmemelidir.
• Egzersiz, yüzme ve düzenli hareket spondilit hastaları için çok önemlidir.
• Kaplıca ve termal sularla tedaviden kaçınılmalıdır.
  • Sadece hastalık tamamen yatıştığında, kısa süreli olarak hekim kontrolünde gidilebilir.
• Enfeksiyonlardan korunma, özellikle reaktif spondilit hastalarında büyük önem taşır.

Sonuç

Spondilitler, omurga ve eklemleri etkileyen kronik hastalıklar grubudur. Erken teşhis ve doğru tedavi ile hastalık kontrol altına alınabilir. Ancak hastaların yaşam tarzı değişikliklerine ve düzenli kontrole dikkat etmeleri gerekmektedir.