Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.
Reaktif Artrit Nedir?
Reaktif artrit (ReA), vücudun başka bir bölgesinde meydana gelen enfeksiyon sonrası gelişen, eklemlerde mikroorganizma bulunmayan akut eklem iltihabı olarak tanımlanır.
• Bağırsak veya genital enfeksiyonlar sonrası ortaya çıkabilir.
• Birkaç ay içinde kendiliğinden düzelebilir, ancak bazı vakalarda kronikleşebilir.
• Alt ekstremite büyük eklemlerini etkileyerek artrite neden olur.
• Bazı hastalarda romatizmal ataklar şeklinde tekrarlayabilir.
Reaktif artrit, eklem dışı belirtilerle de kendini gösterebilir. Deri, göz ve kas-iskelet sistemi gibi farklı bölgeleri etkileyebilir.
Reaktif Artrit ile Karıştırılmaması Gereken Hastalıklar
ReA, belirli mikroorganizmalara bağlı gelişen bağırsak ve genital enfeksiyonlardan sonra ortaya çıkar. Ancak şu hastalıklarla karıştırılmamalıdır:
• Akut romatizmal ateş (streptokok enfeksiyonu sonrası gelişir)
• Poststreptokoksik artrit
• Crohn hastalığı
• Lyme artriti
Bu hastalıklar farklı mekanizmalarla geliştiği için tedavileri de farklıdır.
Reiter Sendromu Nedir?
Reiter sendromu, reaktif artritin özel bir formudur ve üç tipik belirti ile karakterizedir:
- Artrit (Eklemlerde iltihaplanma ve ağrı)
- Gonokoksik olmayan üretrit (Genital enfeksiyonlar sonrası idrar yollarında iltihaplanma)
- Konjonktivit (Gözde kızarıklık ve enfeksiyon)
Reiter sendromu, erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür ve bazı vakalarda HIV enfeksiyonunun ilk belirtilerinden biri olabilir.
Reaktif Artrit Belirtileri Nelerdir?
ReA genellikle birkaç eklemde görülür, ancak en sık dizlerde belirgin şişlik yapar.
• Eklemlerde şişlik ve ağrı: Genellikle alt ekstremite eklemlerini (diz, ayak bileği, kalça) etkiler.
• Sakroiliak eklem tutulumu: Alt bel ve sırt ağrısı yaparak reaktif spondilit olarak adlandırılan duruma neden olabilir.
• Entezit: Kasların kemiklere yapıştığı bölgelerde iltihaplanma meydana gelir.
- Aşil tendonu ve topuk ağrısı sık görülür.
- El ve ayak parmaklarında “sosis parmak” görünümü olabilir.
Reaktif artritli hastaların yaklaşık üçte birinde deri ve mukoza belirtileri görülür:
• Ağız içinde yüzeysel yaralar
• Balanitis sirsinata (genital bölgede iltihaplanma)
• Keratoderma blenorajika (avuç içi ve ayak tabanında kabuklu döküntüler)
Reaktif Artrit Göz Belirtileri
ReA, gözlerde iltihaplanmaya yol açarak şu belirtilere neden olabilir:
• Konjonktivit: Göz kızarıklığı ve yanma hissi
• Üveit: Işığa duyarlılık ve bulanık görme
• İritis: Gözde şiddetli ağrı ve batma hissi
Reaktif Artrit Tanısı Nasıl Konur?
ReA teşhisi için hastanın geçirdiği enfeksiyonlar, klinik bulgular ve laboratuvar testleri değerlendirilir.
Laboratuvar Testleri:
• İltihap belirteçleri (CRP, ESR) yükselmiştir.
• Romatoid Faktör (RF) ve ANA testleri negatiftir.
• HLA-B27 geni bazı hastalarda pozitif olabilir.
Görüntüleme Yöntemleri:
• Radyografi ve MR: Sakroiliak eklemde inflamasyonu gösterir.
• Eklem ultrasonu: Yumuşak doku şişliklerini tespit eder.
ReA tanısında eklem sıvısı incelemesi önemlidir. Eklem sıvısında mikroorganizma bulunmaz (bulunsaydı septik artrit olarak adlandırılırdı).
Reaktif Artrit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Reaktif artritin tedavisi, semptomların hafifletilmesi ve enfeksiyonun kontrol altına alınması ile gerçekleştirilir.
1. İltihabı Kontrol Altına Alan İlaçlar
• Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ): İlk basamak tedavi olarak kullanılır.
• Kortizon: NSAİİ yetersiz kaldığında, kısa süreli olarak düşük dozlarda verilebilir.
2. Enfeksiyon Kaynağını Ortadan Kaldıran Tedavi
• Genital enfeksiyon sonrası gelişen ReA vakalarında antibiyotik kullanımı önerilir.
• Tetrasiklin, doksisiklin ve kinolon grubu antibiyotikler 2-3 ay süresince kullanılabilir.
• Bağırsak enfeksiyonuna bağlı gelişen vakalarda antibiyotik tedavisinin etkinliği tartışmalıdır.
3. Kronikleşen Vakalarda Bağışıklık Sistemini Düzenleyen Tedaviler
• Kortizon uzun süreli kullanım için önerilmez.
• Metotreksat, sulfasalazin gibi immünsupresif ilaçlar kullanılabilir.
• Biyolojik ajanlar (Anti-TNF ilaçlar), tedaviye dirençli vakalarda tercih edilebilir.
Reaktif Artrit ile Yaşam
• Fizik tedavi ve egzersiz, eklem sertliğini önlemek için önemlidir.
• Sigara ve alkol kullanımı sınırlandırılmalıdır.
• Düzenli doktor kontrolleri, hastalığın seyrini değerlendirmek için gereklidir.
Sonuç
Reaktif artrit, vücudun geçirdiği enfeksiyonlara tepki olarak gelişen bir eklem hastalığıdır. Çoğu vakada birkaç ay içinde iyileşirken, bazı hastalarda kronikleşebilir ve tekrarlayan ataklarla seyreder.
Erken teşhis ve uygun tedavi, eklem hasarını önlemek ve yaşam kalitesini artırmak için kritik öneme sahiptir. Eğer enfeksiyon sonrası eklem ağrısı, şişlik, deri döküntüleri veya göz iltihapları yaşıyorsanız, bir romatoloji uzmanına başvurmanız önerilir.
“Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.”